Giriş İş sağlığı ve güvenliği (İSG), çalışanların sağlığını ve güvenliğini önemseyen, iş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda çalışanları bilinçlendiren ve güvenlik için gerekli proaktif çalışmaları yürüten bir bilim dalıdır. Dezavantajlı grup içerisinde bulunan engelli çalışan, doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle zihinsel, fiziksel, duyusal, ruhsal engel durumu olan çalışandır. Ülkemizde engellilerin istihdamı ile ilgili ilk düzenleme, 1967 tarihinde ve 854 sayılı Deniz İş Kanunun 13. Maddesi ile “Sakat ve Eski Hükümlü Çalıştırma” başlığı altında yapılmıştır. Bu kanunda bulunan sakat sözcüğü ise 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kaldırılmış yerine özürlü sözcüğü getirilmiştir. Fakat 2013 tarihinde ve 6462 sayılı kanun ile getirilen değişiklik ile tüm özürlü kavramları değiştirilerek yerine engelli kavramı kullanılmıştır.  Engelli erişilebilirliği çalışma ortamlarının, ulaşımın, iletişimin engelliler tarafından rahat ve bağımsız olarak kullanılabilmesidir. Aynı zamanda engelli erişilebilirliği “herkesin erişilebilirliği” kavramını desteklemektedir. Ancak günümüzde engelliler için en önemli sorunlardan biri de şüphesiz ki erişilebilirliktir. Mevcut tabloda işverenlerin maliyeti ve alt yapıyı öne sürerek erişilebilirliği göz önünde bulundurmaksızın kullanım alanlarını organize etmeleri en önemli sorunlardandır. Erişilebilirlik kısaca işin insana uydurulması, daha açık bir ifadeyle insanın fiziksel ve psikolojik özelliklerini göz önünde bulundurarak insana iş ortamını uydurmak için yürütülen çalışmalar bütünüdür. Erişilebilirlik iş verimini etkilemekte ve iş sağlığı ve güvenliği gerekliliklerini sağlamada pozitif etkisi bulunmaktadır. Gelişen sanayileşme ve teknoloji ile çalışanlarda önceden varlığı bilinmeyen ya da fark edilmeyen bazı sağlık ve güvenlik problemleri ortaya çıkmıştır. Başta önemsiz gibi gözüken bu problemler iş gücünü, iş verimini düşürmüş, direkt ve dolaylı maliyetler oluşturmuş, işvereni zor durumda bırakmış, çalışma hayatını sekteye uğratmıştır. Bu gibi durumlardan korunmak amacıyla çalışmalar başlatılmış ve bu çalışmalara İSG denilmiştir. İSG kavramı en genel halde hali hazırda bir risk oluşmamışken bu risklerin doğuracağı problemleri öngörmeye çalışan ve bunların geçerli olup olmadığına karar veren bilimsel ve sistemli çalışmalar olarak tanımlanabilir. Engellilik durumu yaşamsal etkinliklere kısıtlama getiren fiziksel veya ruhsal bozukluk olarak tanımlanır. Engelli çalışanlar da diğer çalışanlar gibi aynı risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Ancak engelli çalışan engel durumu dolayısıyla normal çalışana kıyasla bir takım ek risklere maruz kalabilmektedir . Örneğin,  engelli bir kişi sırt problemlerinden dolayı elle taşıma risklerine diğer iş arkadaşlarından daha fazla maruz kalabilir. Engelli çalışanların bu tür ek risklere maruz kaldığı düşünüldüğünde engelliliğe duyarlı, İSG eğitimleri ve risk değerlendirmelerinin gerekliliği söz konusudur. Karşılaşılacak risk düzeyi birçok değişkene bağlıdır. Yapılması gereken görevler ve bu görevlerin gerçekleşeceği ortamlar bu değişkenlere örnek gösterilebilir.  Engelli çalışanlar için bir taraftan daha az iş gücü gerektiren, alışılagelmişin dışında daha esnek çalışma saatleri olan işler  düşünülürken  bir taraftan da bu tür daha düşük sorumluluk taşıyan işlerin, daha az katkı sağlama vb. sebeplerden  ötürü kişide oluşacak stresin, dışlanmışlık hissinin veya anksiyete gibi psikososyal risklerin önüne geçmek için çalışmalar yapılmaktadır. Tüm bu ve benzeri sebeplerden dolayı engelli çalışanların çalışma ortamında karşılaştıkları zorluklar için bazı düzenleme ve iyileştirmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu düzenleme alanlarından biri de hiç şüphesiz İSG eğitimleridir. Engelli çalışanlar için düzenlemeler denildiğinde bunun sadece fiziksel, mekânsal düzenlemeler olmadığı her alanda gerçekleştirilecek değişikliklere ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. İş ekipmanlarının engelli çalışana yönelik uyarlanması, işin organize edilmesi, işaret ve levhaların düzenlenmesi, acil durum prosedürlerinin tanıtılması, iletişim adına destek hizmetler sağlanması ve eğitim, gözetim gibi uygulamalar bunlardan bazılarıdır . Bu ve buna benzeri uygulamalar engelli çalışanın iş hayatına daha verimli bir şekilde katılmasını, karşılaşacağı engelleri en aza indirgemesini sağlayacaktır. İşyerindeki koşulların engelliler için düzenlenmesi işverenler tarafından maddi bir yük şeklinde yorumlansa da işyerinde yapılan erişilebilirlik düzenlemeleri sadece engelli çalışan için değil diğer çalışanlar için de yararlıdır. Engelli çalışanlar için erişilebilirlik kavramı ergonomi ile başlamaktadır. Ergonomi, insanların fiziksel özelliklerini, kapasitelerini göz önünde bulundurarak insanın makine ve çevreyle uyumunu optimum hale getirmeyi amaçlayan bilim dalıdır. Ergonomi, üretim sisteminde bulunan çalışanın meslek hastalıklarını ve iş kazalarını önleyerek sağlığını korumayı ve güvenliğini sağlamayı amaçlar. Ergonomi, insanın işin yaparken daha verimli olabilmesi için çalışanın sağlıklı ve güvenlikli bir ortamda bulunması aynı zamanda işin insana uygun olarak ve çalışılan ekipmanların insan bedeni ve yetenekleri ile uyumlu bir şekilde tasarlanması yönünde çalışmalar yapar. Çalışılan ortam içerisinde çalışan sağlığını riske eden, kaza yaşama olasılığını arttıran bütün unsurların önlenmesi hatta tam anlamıyla ortadan kaldırılması ergonomik değerlendirmelerle mümkün kılınır. Ergonomik sorunlar yalnızca iş kazalarına ve meslek hastalıklarına sebep olmaktan ziyade çalışanların aktif iş hayatından sonra da yaşam kalitesini düşüren, gündelik aktivitelerini kısıtlayan kronik sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu nedenle ergonominin hayatımızdaki önemi yadsınamaz bir gerçektir. Ergonomik düzenlemeler için sadece fiziksel erişilebilirlik açısından iyileştirme yapmak günümüzde yeterli olamayacağından iletişim ve eğitim gibi konularla psikososyal  açıdan da ergonomi adına iyileştirmeler yapılmalıdır. Çünkü engelli çalışan sadece fiziksel dezavantajı olan çalışan değildir. Elbette fiziksel dezavantaj bu tabloda büyük paya sahiptir; ancak bu konuda yapılacak iyileştirmeler tek başına yeterli olmayacaktır. İşte tam da bu evrede İSG eğitimleri engelli çalışanlar için nasıl olmalı sorusu gündeme gelmektedir. Mevcut tabloya bakıldığında her ne kadar iyi uygulamalar olsa da İSG eğitimlerinin çalışanlar açısından kıymetine ve önemine dair yeterli hassasiyet oluşmamışken aynı eğitimlerin aynı şekilde engelli çalışanlara verilmesinin istenen olumlu etkiyi yaratmayacağı düşünülmektedir. İSG eğitimleri çalışanlarda farkındalık oluşturmalıdır. Çalışan kendi önemini fark etmeli, haklarını, sorumluluklarını, sınırlarını bilmeli, bu eğitimler sayesinde önceden yaptığı veya yaşadığı olumsuz durumları öğrendiklerinin ışığında yeniden yorumlayabilmeli ve öğrendiklerini iş hayatında uygulayabilmelidir. Çünkü öğrenmede hedef kalıcı davranış değişikliği oluşturmaktır. Bu hedefler doğrultusunda engelli bireyler için istihdam oranını arttırmak etkili olacaktır. Özetleyecek  Olursak;       Engelli Bireylerin İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Yaşadıkları Sorunlar İşyerlerinde tüm çalışanlar için birçok sağlık ve güvenlik tehlikesi ve olası riskleri bulunmaktadır.      Ancak engelli çalışanların çok çeşitli bir grup olmaları nedeniyle işyerlerinde karşılaştıkları sağlık ve güvenlik tehlikesi ve riskleri de birbirinden farklılık göstermektedir.     Ayrıca engelli çalışanlar, engelli olmayan çalışanlara göre ek tehlike ve olası risk sonuçlarına maruz kalabilir ya da bu durumlara karşı daha duyarlı olabilirler. Bu nedenle işyerlerinde alınacak önlemlere ek olarak engelli çalışanın özelliklerine uygun yeni önlemlerin alınması gerekebilir. Engelli çalışanların, çalıştıkları kurumlar iş sağlığı ve güvenliği hususunda yapılması gereken uygulamalar aşağıdaki gibi olması gerekmektedir.   .Engelli çalışanın özelliklerine ve yeteneklerine uygun işin verilmesi, işyeri fiziki ortamın ve erişimin düzenlenmesi. Engelli çalışanlara uyarlanmış iş ekipmanlarının tasarlanması. İş organizasyonu, görev ve çalışma saatlerinin düzenlenmesi, eğitim, iletişim ve yol gösterme çalışmaları. Engelli çalışanlara duyarlı risk değerlendirmesi. Engelli çalışanlara duyarlı acil durum uygulamaları. Gibi konularda, kanunda belirtilen haklar ve iyileştirici çalışmalar yapılmalıdır.