SONUÇ Evrensel kabul ile sağlık, insanların engelsiz ulaşması gereken insani bir haktır ve bunun sağlanması için kamunun bir sorumluluğu olduğu çoğunluğun kabul ettiği bir gerçektir. İnsanların hissettiği genel tam bir iyilik halinin ifadesi olan sağlık, bireylerin ve dolayısıyla toplumun sosyo-ekonomik refahını etkileyen temel değişkenlerden biri olarak kaşımıza çıkmaktadır. Ekonomik kalkınmanın, en temel hedeflerinden biri eğitim diğeri sağlıktır. Bununla birlikte sağlık değişkeninin ekonomik performans ya da bir başka deyişle ekonomik büyüme üzerindeki etkisi literatürde kabul edilen tartışmasız bir olgudur. Nitekim hem kalkınma hedeflerine ulaşılmasında hem de ekonomik performansın artırılmasında önemli olduğu bilindiği için kaliteli ve erişilebilir sağlık hizmetlerinin sağlanması için yapılan harcamalar gün geçtikçe daha da artmaktadır. Tüm dünyaya ilişkin kapsamlı istatistikler sunan Dünya Bankası’nın verileri de bu durumu doğrulamaktadır. Sağlık harcamalarının küresel çapta artış göstermesi ve finansman sorununu ortaya çıkarmaktadır. Sosyal refah devleti anlayışının kabulü ile sağlık harcamalarının nihai sorumlusu kamu olarak görülmektedir. Sağlık harcamalarının finansmanı, kamu ve özel sağlık sigortaları veya doğrudan hizmeti alanların cepten yaptığı ödemeler ile karşılansa da bazı zamanlarda ve yerlerde doğrudan kamunun vergiler yoluyla finansmanı da görülmektedir. Sağlık harcamalarının etkin, kaliteli ve erişilebilir olması kamunun nihai sorumluluğunda ise aynı şekilde sağlık harcamalarına ayrılacak kaynağın organize edilmesinin sorumluluğu da yine kamudadır. Sağlık harcamalarına ayrılacak kaynak ve miktarının belirlenmesi ile birlikte karşımıza sürdürülebilirlik konusunu çıkmaktadır. Yıllar itibariyle sağlık harcamalarına ayrılan kaynaklar belirlenirken, bu harcamaların sürdürülebilirliği de önemli bir kriter olarak karar vericiler tarafından göz önünde bulundurulmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 38 OECD ülkesi için 2000-2020 yılları arasındaki dönemde sağlık harcamalarının sürdürülebilir olup olmadığının ampirik olarak araştırılmasıdır. Çalışmada, serilerde olması muhtemel yapısal kırılma ile birlikte yatay kesit bağımlılığını dikkate alan Karavias ve Tzavaliz (2014) testi uygulanmıştır. Çalışmanın örneklemini oluşturan OECD ülkeleri arasında bir ilişkinin mevcudiyeti kuvvetle muhtemeldir. Literatüre bakıldığında hem yatay kesit bağımlılığını hem de yapısal kırılmaları göz önünde bulunduran testlerin daha robust, güvenilir sonuçlar verdiği gözlenmektedir. Paneli oluşturan yatay kesitler arası bağımlılık var ise ve bu durum analizde göz ardı edilirse istatiksel olarak elde edilen tahminci etkinsiz olacak ve elde edilen test istatistikleri sapmalı olacaktır. Çalışmada kullanılan Karavias ve Tzavaliz (2014) tarafından önerilen bu birim kök prosedürü; birden fazla ortak yapısal kırılmalara izin veren, yapısal kırılma tarihlerinin bilindiği ve bilinmediği durumlarda uygulanabilen, paneli oluşturan serilerin zaman boyutunun hem kısa hem de uzun olduğu durumlarda etkin sonuçlar veren bir testtir. Karavias ve Tzavaliz (2014) tarafından önerilen bu birim kök testi uygulanmadan önce serinin yatay kesit bağımlılığın tespit edilmesi gereklidir. Bunun için; Breusch-Pagan (1980) LM, Pesaran (2004) scaled LM, Baltagi, Feng and Kao (2012) bias-corrected scaled LM, Pesaran (2004) CDLM testleri literatürde kullanılmaktadır.  Paneli oluşturan serinin yatay kesit boyutunun zaman boyutundan büyük olduğu durumlarda daha etkin sonuçlar almak için Baltagi, Feng and Kao (2012) bias-corrected scaled LM ve Pesaran (2004) CDLM testleri önerilmektedir. Çalışmada, literatürde önerilen tüm testler yapılmış, elde edilen bulgular paneli oluşturan yatay kesitler arasında bir ilişkinin var olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla analiz için seçilen Karavias ve Tzavaliz (2014) modeli veri setinin sahip olduğu istatistiki özellikleri göz önüne alan ve bundan ötürü güvenilir ve doğru sonuçlar alınması için ideal bir testtir. Yapısal kırılma ve yatay kesit bağımlılığını dikkate alan Karavias ve Tzavaliz (2014) test sonuçlarına göre hem sabitli hem de sabitli ve trendli modelde boş hipotez reddedilmiştir. Bunun anlamı, kesitlerin bazılarının ya da tüm paneli oluşturan serilerin birim kök içermediği ve durağan bir süreç gösterdiğidir. Elde edilen bu sonuç, 38 OECD ülkesinden bazılarında ya da tamamında sağlık harcamalarının sürdürülebilir olduğunu göstermektedir. Yani sağlık harcamalarının finanse edilmesinde bir sorun bu aşamada görülmemektedir. Ayrıca elde edilen bulgular yakınsama olgusunu destekler niteliktedir. Analiz sonucunda ulaşılan bulgular, OECD gibi uluslararası bir örgüte üye ülkelerin birlikte hareket etmelerinin uygulanan politikalar anlamında başarı sağladığını ortaya koymuştur. Bu çalışmada; OECD ülkelerinin tamamının analize dahil edilmesi, analiz döneminin 2000-2020 olarak kapsamlı ve güncel olarak belirlenmesi ve analizde yapısal kırılmayı ve yatay kesit bağımlılığını dikkate alan panel birim kök testinin kullanılması ile literatüre katkı sağlanmıştır. Literatürde yapılacak başkaca çalışmalarda, yapısal kırılma ve yatay kesit bağımlılığının yanında seçilen analiz dönemine göre lineer olmayan durumu da gözetecek, panelin tamamının yanında ülke bazlı bireysel sonuçlarında gözlemlenmesine olanak sağlayan çalışmalar alana katkı sağlayacaktır. KAYNAKÇA AKRAM, V. and RATH, B. N. (2022). Public Health Expenditure Convergence across Indian States: New Evidence from LM and RALS-LM Tests. The Singapore Economic Review, 1-24. ALBULESCU, C., OROS, C. and TIWARI, A. K. (2017). Is There any Convergence in Health Expenditures Across EU Countries?. Economics Bulletin, 37(3), 2095-2101. ASLAN, A. (2009), Convergence of Per Capita Health Care Expenditures in OECD Countries. Int. Res. J. Finance. Econ. 24, 48–53. BALTAGI, B. H, FENG, Q. and C. KAO (2012). A Lagrange Multiplier Test for Cross-sectional Dependence in a Fixed Effects Panel Data Model.  Journal of the Econometrics, 170, 164–177. BEŞER, M. (2022). Sustainability of Public Debt: An Example of Selected European Union Countries. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(2), 195-202. BREUSCH, T. and A. PAGAN (1980). The Lagrange Multiplier Test and Its Application to Model Specification in Econometrics. The review of Economic Studies, 47(1), 239-253. CLEMENTE, J., LÁZARO-ALQUÉZAR, A. and MONTANÉS, A. (2019). US State Health Expenditure Convergence: A Revisited Analysis. Economic Modelling, 83, 210-220. CHEN, P., KARAVIAS, Y. and TZAVALIS, E. (2022). Panel Unit-Root Tests with Structural Breaks. The Stata Journal, 22(3), 664-678. ÇELİK, E. U., OMAY, T. and TENGİLİMOĞLU, D. (2023). Convergence of Economic Growth and Health Expenditures in OECD Countries: Evidence from Non-Linear Unit Root Tests. Frontiers in Public Health, 11, 1-9. GENÇOĞLU, P., KUŞKAYA, S. ve BÜYÜKNALBANT, T. (2020). Seçilmiş OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamalarının Sürdürülebilirliğinin Panel Birim Kök Testleri İle Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(4), 1283-1297. HOECHLE, D. (2007). Robust Standard Errors for Panel Regressions with Cross-Sectional Dependence. The Stata journal, 7(3), 281-312. JEETOO, J. and JAUNKY, V. C. (2023). Divergence of Healthcare Expenditure in Sub-Saharan Africa. Studies in Economics and Econometrics, 47(1), 75-105. KARAVIAS, Y. and TZAVALIS, E. (2014). Testing for Unit Roots in Short Panels Allowing For a Structural Break. Computational Statistics & Data Analysis, 76, 391-407. KARAVIAS, Y., TZAVALIS, E. and ZHANG, H. (2022). Missing Values in Panel Data Unit Root Tests. Econometrics, 10(1), 1-12. LEITER, A. M. and THEURL, E. (2012). The Convergence of Health Care Financing Structures: Empirical Evidence from OECD-Countries. The European Journal of Health Economics, 13, 7-18. NARAYAN, P. K. (2007). Do Health Expenditures ‘Catch‐Up’? Evidence from OECD countries. Health Economics, 16(10), 993-1008. PANOPOULOU, E. and PANTELIDIS, T. (2012). Convergence in Per Capita Health Expenditures and Health Outcomes in the OECD Countries. Applied Economics, 44(30), 3909-3920. PESARAN, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. University of Cambridge, Faculty of Economics, Cambridge Working Papers in Economics No. 0435. TÜLÜMCE, S. Y. ve Zeren, F. (2013). OECD Ülkelerinde Sağlığın Yakınsamasının Analizi: Panel Birim Kök Testi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 287-300. WORLD BANK (2023). World Bank Open Data. https://data. worldbank.org ZIVOT, E. and ANDREWS, D. (1992). Further Evidence of Great Crash, the Oil Price Shock and Unit Root Hypothesis, Journal of Business and Economic Statistics, 10, 251-270.