Sağlık hizmeti ihracatı en bilinen tanımı ile hastaların sağlık hizmeti alabilmek amacıyla kendi ülkesi dışında başka ülkelere seyahat etmesidir. Kendi ülkesi dışında tedavi olan uluslararası hastalar bazen sadece sağlık hizmetinden yararlanmak isterler. Buna alternatif olarak turizm amacıyla gidip acil sağlık hizmeti almak zorunda kalanlar da uluslararası hastalar kategorisinde kabul edilmektedir. Ayrıca her iki amacı güderek ve önceliği fark etmeksizin sınır ötesine çıkan kişiler de gittikleri ülkede uluslararası hasta konumundadırlar. Burada bir uluslararası hizmet sunumu söz konusudur. Bu nedenle sağlık turizmine sağlık hizmeti ihracatı da denilmektedir. Günümüzde gelişmekte olan birçok ülke de cari açık bir sorun teşkil etmektedir. Ekonomiler bu problemi, her geçen gün alternatif yollarla çözmeye çalışmaktadır. Bir döviz açığı olan cari açık yüksek döviz getirisi sağlayan alanlar ile finanse edilmeye çalışılır. Tıbbi müdahaleler teknoloji kullanımı nedeniyle yüksek maliyetlidir ve bu maliyetler fiyatlara yansır. Diğer yandan uluslararası hastanın ve refakatçilerinin yaptıkları konaklama, yeme-içme, alışveriş gibi harcamalar da ihracat geliri olmaktadır. Dolayısıyla cerrahi müdahaleleri içeren sağlık hizmeti ihracatı ve beraberinde sağladığı katma değer hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Nihayetinde bu alanın ekonomik boyutu geniş bir hizmet ihracatını bize göstermektedir. Sağlık hizmeti ihracatı aracılığıyla elde edilen gelir döviz geliridir. Dolayısıyla buradan çok yüksek kazanç sağlayan ülke ekonomileri, elde edilen geliri döviz açıklarının finansmanında kullanabilmektedir. Ödemeler bilançosunda ise cari işlemler hesabında hizmet gelirleri kalemi içinde yer almaktadır. Nitekim sağlık hizmeti ihracatı bir hizmet geliri olarak kaydedilmektedir. Diğer tüm hizmet türlerinde olduğu gibi bu hizmet türünde de; hastaların kendi ülkesi dışında başka bir ülkeye gidip hizmeti ordan almaları, bu yabancı hastanın kendi ülkesi için hizmet ithalatı, gittiği ülke için hizmet ihracatı olarak kayıtlara geçmektedir. Dünya Ticaret Örgütü sağlık hizmeti ihracatını bir hizmet biçimi olarak hizmet türleri arasında saymaktadır. Tıpkı eğitim hizmeti, bilişim hizmeti, danışmanlık, sigorta vb. gibi. Bunların hizmetinin nasıl uygulanacağını da genel hatları ile belirtmektedir. Ancak diğer yandan Dünya Sağlık Örgütü burada dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda ülkeleri uyarmaktadır. Sağlık hizmetinin diğer hizmet türlerinden farkına vurgu yapar. Dolayısıyla buraya kadar bahsettiğimiz sağlık hizmeti ihracatının ekonomik açıdan normatif boyutu idi. İnsan sağlığı söz konusu olduğu için birçok ülkede sağlık turizminin gerçekleştirilebilmesi kolay olmamaktadır. Nitekim ülkeler bu konuda oldukça titizlenmektedir. Dolayısıyla tüm sağlık tesisleri tedavileri gerçekleştirememektedir. Sadece devlet kontrolünde olan sağlık tesislerine izin verilmektedir. Öte yandan her sağlık tesisi tüm tedavileri uygulayamaz. Bunun için de sağlık tesislerinin gerekli yetkileri alma zorunluluğu bulunmaktadır. Gelişmiş altyapı ve kalite burada dikkat çekmektedir. Peki gelişmiş alt yapı nedir? Öncelikle doktorlar, hemşireler, teknisyenler, diş hekimleri, fizyoterapistler ve diğer tüm sağlık sunucları nitelikli sağlıkçılar olmalıdır. Söz konusu hastalar yabancı hasta olduğu için yabancı dil bilen sağlık sunucuları önemlidir. Tıbbi cihaz kullanımında ileri teknolojiden yararlanılmalıdır. Sağlık sunucularının yabancı hastalar için tüm şartları göz önüne alarak hareket etmesi oldukça önemlidir. Burada dikkat edilmesi gereken bir başka husus ise tedavi edilen uluslararası tüm hastaların kayıtlarının zamanında tutulması ve kontrollerinin düzenli yapılmasıdır. Gerçekleştirilen tüm işlemler hakkında uluslararası hasta ve yakınına detaylı olarak bilgi verilmesi gerekmektedir. Özünde burada bahsettiğimiz çok boyutlu düşünmedir. En temel amaç sağlığı iyileştirme akabinde diğer gelişmeler olacaktır. Teknolojik gelişmişlik, iyi eğitilmiş sağlık sunucuları, tam ve istikrarlı denetim ile düzenlemenin yapılması, finansal açıdan uygunluk, etkili iletişim kurulabilmesi bu hizmet sunumu için önemlidir. Sağlık hizmetinin etik boyutu, özellikle yabancı hasta olduğu göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Diğer yandan bağlantılı tüm sektörler koordineli hareket etmelidir. Nihayetinde sağlık hizmeti ihracatında bir çok alana çok iş düşmektedir. Özünde bakıldığında sağlık turizminin sağlık hizmeti sunumu olarak tüm yönleri ile en iyi şekilde sunulması birey ve toplum sağlığına yarar sağlayacaktır. Buradaki gelişmeler ekonomik iyileşmeye yansıyacaktır. Dr. Şule BATBAYLI