Makina Mühendisleri Odası (MMO) Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. İbrahim Atmaca, ilkbahar aylarının gelmesiyle birlikte günısı olarak da isimlendirilen güneş enerjili sıcak su sistemlerinin sıhhi sıcak su ihtiyacını karşılamada daha fazla kullanılacağına dikkat çekti. Atmaca, bu sistemlerin bakımlarının yapılmadığı taktirde sağlık riski oluşturabileceğini belirterek, günısılarda hem doğru kurulumun hem de bakım ve temizliklerin oldukça büyük bir önem taşıdığını ifade etti.  

Kurulumda mühendislik firmaları tercih edilmeli

MMO Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. İbrahim Atmaca, ışınım şiddetinin arttığı ilkbahar aylarıyla birlikte yakıt tüketmek yerine günısılar ile bedava sıcak su elde edilebileceğinin altını çizerek, “Günısı sistemlerinde öncelikle kurulum aşamasında mühendislik firmaları tercih edilmelidir. Kurulacak sistem ve tesisatın yeterli olup olmadığı konusunda mühendis görüşüne göre hareket edilmesi gerekmektedir” dedi.  

Açık sistemlerin bakımı çok önemli

Prof. Dr. İbrahim Atmaca, özellikle Akdeniz Bölgesi’nde yaygın olarak açık sistem güneş enerji sistemlerinin kullanıldığını belirterek, güneş enerji sistemlerinin açık veya kapalı devre şeklinde imal edildiğini, kapalı devre sistemlerin açık sistemlere göre daha hijyenik olduğunu aktardı. Suyun kolektörlerin içinden geçip ısındıktan sonra sıcak su tankına dolup, bu suyun muslukta kullanılmasına imkân kılan açık devre günısı sistemlerinin bakımlarının çok önemli olduğunu vurgulayan Atmaca, “Açık devre güneş enerji sistemlerinde bakımların aksamadan yapılması gerekiyor. Genellikle yıllık bakımlara önem verilmiyor. Sadece arıza olunca bakım yaptırılıyor. Yıllık bakımlar yapılmayınca aslında kar değil, zarar ediliyor. Bakımsız bir tesisat sağlığımıza zarar verebileceği gibi kireçlenen borularda tıkanma olabiliyor ve dolayısıyla hem arıza riski artıyor hem de sistemlerin verimi düşüyor” dedi.  

‘Lejyonerya hastalığına dikkat’

Bakımı yapılmayan güneş enerji sistemlerinin lejyonerya hastalığına da davetiye çıkarabileceğinin altını çizen Başkan Atmaca, şunları söyledi: “Lejyonerya hastalığı, bakteri kaynaklı zatürree türüdür. Bina tesisatlarında uygun koşullar oluşursa bu bakteriler çok hızlı çoğalabilmekte ve hayati risk oluşturabilmektedir. Özellikle günısıların bina dışlarında bulunan su depoları, uzun süre kullanılmayan borular ve duş başlıkları bakterin çoğalma yeri olarak görülmektedir. Lejyonerya oluşumu için en uygun sıcaklık aralığı güneş enerji sistemlerde sıklıkla görülen 20-45 derece aralığıdır. Güneş enerji sistemlerinde hatalı tasarım ve uygulamalar riski arttırdığı gibi bakım eksikliği ve uygun olmayan işletme koşulları da bakterinin gelişmesi ve çoğalması için uygun zemini yaratabilmektedir. Özellikle suyun durgun kalması riski daha da arttırmaktadır. En büyük risk suyun ılık olması ve kullanımın kesintili olması durumudur. 20 derecenin altındaki sıcaklıklarda üreme miktarı önemsizdir. Bakterinin çoğalması için en uygun sıcaklık aralığı 25-45 derece arasıdır. En uygun çoğalma sıcaklığı ise 37 derece olarak bilinmektedir. 37 derece sıcaklıkta ve uygun ortamda 2 saat içinde bakteri miktarı iki katına çıkabilmektedir. 48 saat içinde de tehdit edici boyuta ulaşabilmektedir. Bakterinin 60 derece sıcaklıkta ömrü dakikalar mertebesine inmekte, 70 derece sıcaklıkta ise tamamen ölmektedir. Hastalık riskinin sıcak iklimlerde daha fazla olduğu da bilinmektedir. Bu nedenle sıcak iklime sahip bölgelerde günısı depolarının hijyenik bakımı daha da büyük önem taşıyor”

‘Günısı depolarının yılda bir bakımı yapılmalıdır’

Özellikle durgun kalan su depolarında veya deponun akış ve hareket olmayan bölgelerinde bakterilerin hızla üreyebildiğini ifade eden Atmaca, şu uyarılarda bulundu: “Lejyonerya riskini azaltmak için günısıların en az yılda bir bakım ve hijyenik temizliği yapılmalıdır. Dezenfeksiyon için klorlama, ozonlama, ultroviyole gibi uygulamalar olsa da en verimli yöntem periyodik olarak sistemi çok yüksek sıcaklıktaki su ile temizlemek olarak bilinmektedir. Lejiyoneryaya neden olan bakteri 60 derece sıcaklıkta 25 dakika beklenmesi durumunda yüzde 90 bertaraf olmaktadır. 70 derece sıcaklıkta ise 10 dakika içinde berteraf gerçekleşmektedir. Riski azaltmak için bu sıcaklık uygulamalarının sürekliliğinin sağlanması gereklidir. Eğer uzun süre bu sıcaklık şartları oluşmamış ise riski azaltmak için bahsedilen diğer yöntemler ile bakım yapılması da oldukça önemlidir.”