Nöbetçi Eczaneler
Bu hayat pahalılığında tasarruf yapabilmeyi becerenler paralarını değerlendirirken bir getiri elde etmeyi umarlar. Peki bu getiriyi nasıl hesaplamalıyız? Hangi getiriyi dikkate almalıyız?
**
Öncelikle şunun altını çizelim: Bir finansal araca yatırım yaptığımızda elde ettiğimiz getiri nominal getiridir. Nominal getiri enflasyondan arındırılmamış yani enflasyon oranı düşülmemiş getiridir. Örneğin bir bankaya para yatırdığımızda bankanın verdiği faiz oranı nominal getiriyi gösterir.
**
Tasarruf yaptığımızda dikkate almamız gereken getiri ise reel getiridir. Nominal getiri ne kadar yüksek olursa olsun eğer enflasyon oranı bundan yüksekse o zaman elde ettiğimiz nominal getirinin bir anlamı kalmaz. Çünkü enflasyonun nominal getiriyi aştığı durumda yatırım yaptığımız dönemde satın aldığımız mal ve hizmetleri, dönem sonunda ana paramıza eklenen getiri ile bile satın alamamış oluruz.
**
Günümüzde yatırım yapabileceğimiz birçok finansal araç var. Mevduat, altın, döviz ve hisse senedi yatırımcıların en çok tercih ettiği yatırım araçları. Hangi yatırım aracına yatırım yapacağımıza karar verirken bu araçların önce nominal getirilerini tahmin etmemiz gerekir. Aldığımız hisse senedinin fiyatı ne olabilir? Altının fiyatı ne olabilir? Döviz kurları ne kadar olabilir? Bütün bu sorulara cevap vermemiz gerekir.
**
Mevduata yatırdığımızda işimiz kolay çünkü elde edeceğimiz nominal getiri önceden bellidir. Çünkü bankaya paranızı yatırdığımızda ne kadar mevduat faizi alacağımızı biliriz.
**
Yatırım yaptığımızda elde edeceğimiz gerçek getiriyi bulmak için dönem sonundaki enflasyonu nominal getiriden düşmemiz gerekir, ancak dönem sonundaki enflasyonu bilmediğimiz için enflasyon tahmini yapmamız gerekir.
**
Yatırım yaptığımız tarih ile getiriyi alacağımız tarih arasında fiyatlardaki artış ne olabilir? Kısacası bu iki dönem arasındaki enflasyon oranı yüzde kaç olabilir? Buna beklenen enflasyon oranı diyoruz.
**
Nominal getiriden beklenen enflasyon oranını düştüğümüzde yatırım aracının beklenen reel getirisini bulmuş oluruz.
**
Bir yatırımcı beklenen reel getiriye yatırım kararı alırken bakar. Doğal olarak beklenen reel getirisi düşük olan bir yatırım aracının cazibesi de az olur.
**
Beklenen reel getiriyi bulmak için bir enflasyon tahminimizin olması gerektiğinin altını çizelim. Bundan dolayı yatırımcıların beklenen enflasyona olan ilgisinin temel nedeni bu. Yani doğru yatırım tercihlerinde bulunmak.
**
Bankaya mevduata para yatıran birini düşünün. Bu parayı hangi faiz oranından yatıracağını bilir. Ancak vade sonunda ne kadar reel getiri elde edeceğini ancak tahmin edebilir. Bunun için vade sonu ile parasını yatırdığı tarih arasındaki fiyat artışını tahmin etmesi gerekir.
**
İşte enflasyon tahmini bu yüzden önemlidir. Eğer enflasyonu doğru biçimde tahmin edersek paramızı mevduata yatırıp yatırmayacağımıza karar veririz.
**
Eğer mevduat faizi enflasyon tahmininizden daha düşük ise o zaman bankaya para yatırmak mantıklı olmaz. Çünkü reel faiz eksi seviyede olur. Paramızı bankaya yatırmamızı sağlayacak beklenen reel faiz pozitif seviyede olmalıdır.
**
Peki altına yatırım yaparken ne yapacağız? Mevduata para yatırırken faizi biliyor ama enflasyon tahmini yapıyorduk. Burda ise enflasyon tahmini yanında altının ne kadar prim yapacağını da tahmin etmemiz gerekir. Altının getirisinin tahmin ettiğimiz enflasyon oranını aşması durumunda altına yatırım yapmaya karar vermiş oluruz.
**
Hisse senedi için de benzer bir durum var yani hisse senedinden beklediğimiz getiri enflasyon tahminimizi aşıyorsa hisse senedi almaya karar veririz.
**
Dikkat ederseniz yatırım kararı verilirken işin içine beklentiler giriyor. Kararı buna göre veriyoruz. Peki bu yatırım kararının doğru olup olmadığını nasıl anlarız?
**
Bir yatırım yaptığımızda bu yatırımı iyi ki yapmışız diyebilmemiz için enflasyon oranının üstünde bir getiri elde etmiş olmamız gerek. Bunun için nominal getiriden mevcut enflasyon oranını çıkartırız ve böylece gerçekleşen reel getiriyi buluruz.
**
Yatırım yapıp yapmamaya karar verirken beklenen reel getiriye, verdiğimiz kararın doğru olup olmadığını görmek için ise gerçekleşen reel getiriye bakarız.
**
Örneğin bir finansal aracının gerçekleşen reel getirisi beklediğimiz reel getiriden daha fazla ise o zaman iyi ki paramızı buna yatırmışız deriz. Yani doğru karar vermişiz deriz.
**
Tam tersine beklediğimiz getiriden daha düşük bir gerçekleşen getiriyle karşılaşırkak keşke paramızı bu finansal araca yatırmasaydım deriz.
**
Anlaşılacağı ğzere beklenen reel getiri ile gerçekleşen reel getiri farklı olabilir yani evdeki hesap çarşıya uymayabilir.
**
Son olarak 2024 yılında yatırımcısını sevindiren veya üzen finansal araçlara bakalım. Buna yönelik TÜİK’den aldığım finansal araçların yıllık reel getiri oranları grafiğini aşağıya koydum.
**
Grafikten gördüğümüz üzere 2024 yılında sadece tek bir araç yatırımcısına reel getiri sağlamış o da külçe altın. Gerçekleşen reel getiri oranı yüzde 7.13. Mevduata para yatıran, hisse senedi ve dövize yatırım yapan yatırımcıların çoğunluğu 2024 yılında negatif reel getiri elde etmiş yani zarar etmiş. En yüksek zarar yüzde 20 ile Euro yatırımcısında.
**
2024 yılında altın dışında yatırım yapan yatırımcıların büyük bir hayal kırıklığı yaşadığı görülmekte.
**
Sonuç olarak keşke dememek için ve elimizdeki parayı en iyi biçimde değerlendirmek için yatırımlarımızda reel getirileri mutlaka dikkate alalım.
