Nöbetçi Eczaneler
Yukarıda manşet altında fotoğrafını gördüğünüz Anıt biz Afyonkarahisar’da yaşayanlara hiç yabancı değildir. Bildiğiniz gibi burası Şehir Merkezinde bulunan “Zafer Utku Anıtı.” Peki, Siz bu Anıtın aslında 5 Kardeş olduğunu ve 5 kardeşin yapılış hikâyelerinin özünü biliyor muydunuz?
Bu hafta genelde Tarihçilerin bildiği bir detayı sizleri boğmadan akıcı bir dilde aktarmak istedim. Sonuçta bilgi, bilgidir ve değerlidir. Yazının sonuna geldiğinizde gerçekten çok güzel bilgiler edindik diyeceksiniz; bundan emin olabilirsiniz. Onun için siz değerli okuyucularımızdan yazıyı sonuna kadar dikkatle okumanızı rica edeceğim. Buyurun hazırsanız başlayalım..
Avustralyalı Heykeltıraş Heenrich KRİPPEL tarafından Viyana Birleşik Maden İşletmeleri Atölyesi (Vereinigte Metallwerke) yapılan “Zafer Utku Anıtı Heykeli” trenle İlimize getirilmiş ve 1936 yılında yapılan törenle açılmıştır. Krippel Ustanın, anlamlı bir amaçta yaptığımız Anıtlar olarak adlandırdığı bu Anıtlar aslında zincirin 5 halkasıdır yani kısaca 5 kardeştir. 5 halkalı zincirin son halkası ve kardeşi İlimizde bulunan “Zafer Utku Anıtı”dır. Diğer 4 kardeşe az sonra geleceğiz.
BUGÜNÜN PARASIYLA 1 MİLYON 674 BİN 897 TL YE YAPILMIŞTIR
Zafer Utku Anıtı, 1932-1940 yılları arasında görev yapan Afyonkarahisar Valisi Ahmet Durmuş EVRENDİLEK döneminde, Afyon Valiliği tarafından 1936 yılında dönemin parasıyla 59 Bin 446 TL ye yaptırılmıştır. Bu ücret içinde Viyana’dan heykelin getiriliş ve diğer masrafları dâhildir. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası kayıtlarına göre 1932-1936 yılları arasında Türkiye de Dolar Kuru 1.26 TL dir. Anıtın, 1936 yılı USD karşılığı 47 Bin 179 USD ye tekâmül etmektedir.
Bugünün USD Kuru 35.50 TL olduğuna göre; Zafer Utku Anıtının 1 Milyon 674 Bin 867 TL ye mal olduğunu teknik olarak söyleyebiliriz. Ayrıca dönemin İlimiz Eşraf Aileleri, Anıt Kaidesinin yapımı esnasında ayni yardımlar ve inşa süresinde önemli destekler sağlamışlardır. Gelelim 5 kardeşe. Aşağıda Anıtlar zincirin 5 halkasını yani 5 kardeşi sırasıyla tek tek kısa bilgilerle sizlere aktardım.
ZİNCİRİN 5. VE SON HALKASI AFYON
Anıtlar zincirinin 5. ve son halkasının adresi tabi ki her zaman önünden geçtiğimiz Afyonkarahisar ZAFER UTKU Anıtı’dır. Krippel Usta’nın yaptığı Anıtlar serisinin en sonuncusu ve zirvesini temsil etmektedir. Anıtın tasarımı tümüyle Büyük Taarruz, Dumlupınar, Başkomutanlık Meydan Muharebesi ve Afyon’un Yunan İşgalinden kurtuluşu üzerine tasarlanmıştır. Yapımı yukarıda saydığımız diğer 4 Anıta göre daha fazla sürmüştür çünkü tüm anıtlar içinde kaidelerinde en fazla kabartma olan eserdir. Anıt, Viyana (Vereinigte Metallwerke) de yapılarak Türkiye ye getirilmiştir.
KAİDE FİGÜRLERİNİ ATATÜRK TARİF ETMİŞTİR
Diğer 4 Anıtın yapım aşamasında yer almayan bir detay İlimiz Cumhuriyet Tarihi açısından çok önemlidir. ZAFER UTKU Anıtı’dır projesinde, kaidelerde yer alacak olan kabartmaların konularını bizzat ATATÜRK, Krippel Usta’ya Çankaya Köşkünde tarif etmiştir. Yapım aşaması süresince projeyi yakından takip eden ATATÜRK, 1936 yılında Anıtın açılışına gelememiş ama 1937 yılında Anıtı ziyaret ederek aynı düşündüğüm gibi olmuş; bu Anıt Utkumuzu temsil ediyor demiştir. Çünkü yan kaidelerinde görsellerin konusunu Krippel Ustaya tek tek kendisi Çankaya Köşkünde uzun saatler yaptıkları sohbette vermiştir.
BAKINIZ BURASI ÇOK ÖNEMLİ
Son olarak şu bilgileri paylaşacağım siz değerli EKONOMİA Sayfası okuyucuları ile. 1923 yılında Cumhuriyetin İlanından sonra 1926 ya kadar bu Ülke de Atatürk ve Zafer Anıtları yoktu. Çünkü öncesinde yeni Cumhuriyetin yönetim temelleri ve ekonomisi üzerinde duruluyordu. Sadece Okullar ve çeşitli yerlerde BÜST adı verilen göğüs hizasına kadar olan çalışmalar vardı.
1926 yılında ilk olarak İstanbul’da başlatılan ve 1936 yılına kadar devam edilen Anıtlar Projesinin, 5 halkasının yapıldığı Şehir isimlerine dikkatle baktığınız zaman tümüyle Kurtuluş Savaşını ve Yeni Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Üst Devlet Aklını Görürsünüz. 5 Şehir tesadüf değildir.
VE KONUNUN SONU
Son olarak, 5 Anıtın aynı ustaya yaptırılması ve Anıtlar projesinin en son adresinin Afyon olarak seçilmesi ve diğer 4 halkadan daha kapsamlı tasarlanması, Afyonun Cumhuriyetin Kazanıldığı Topraklar olarak adlandırılmasının tarihi bir karşılığı ve vesikasıdır.
Bundan dolayı ATATÜRK için Afyonkarahisar, Afyonkarahisar Halkı içinde ATATÜRK değerlidir. Bu kesinlikle yapılacak her türlü çalışmalarda göz ardı edilmemesi gereken manevi bir olgudur..
Bugün aramızda, Afyonkarahisar işgalinin sona erdiği 27 Ağustos 1922 öncesi ve gününde Afyon’da yaşayan birisi olsaydı bize daha iyi anlatırdı kavramamız için ama ne yazık ki bir bir gittiler. Kalan birkaç kişi varsa da Allah sağlıklarını daim etsin. Bu vesileyle o dönemi sıkıntısını yaşayan tüm Afyonlular Nur İçinde Yatsın. Umarım sizlere farklı bilgiler ile bir nebze katkı sağlamışımdır.
BURCU KÖKSAL’A ÖZEL TEŞEKKÜRLERİMİ SUNUYORUM
Geçtiğimiz Cuma gece öncesi Ambar Yolu kavşağında yer alan Atatürk Heykeli kaldırılarak yerine yeni revizyon yapılmış olan Heykel konulma işlemi gerçekleşti. Bu nedenle Burcu Hanıma özel teşekkürlerimi sunuyorum. Yeni heykelin, bir öncekine göre daha iyi olduğunu ifade ediyor ve artık bundan sonra gelecek tepkilerin gereksiz olacağına inanıyor, kendilerine tekrar teşekkür ediyorum.
