Nöbetçi Eczaneler
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) yeni simülasyonları, 1859’daki ünlü Carrington Olayı büyüklüğünde bir güneş fırtınasının, Dünya yörüngesindeki tüm uyduları devre dışı bırakabileceğini ortaya koydu. İngiliz astronom Richard Carrington, 1859’da Jüpiter büyüklüğünde bir güneş lekesinden yayılan devasa bir patlamayı gözlemlemişti. Bu olay, kayıtlara geçen en güçlü güneş patlaması olarak biliniyor ve “Carrington Olayı” olarak anılıyor. O dönemde haftalar süren manyetik fırtınalar Dünya genelinde kutup ışıklarını tetiklemiş, telgraf hatlarını yakmıştı.
Simülasyonun Detayları ve Gerçek Zamanlı Testler
ESA’nın Almanya’daki Avrupa Uzay Operasyonları Merkezi’nde yaptığı tatbikat simülasyonları, böyle bir olayın günümüzde çok daha yıkıcı sonuçlar doğuracağını gösterdi. Çünkü modern yaşam, iletişimden navigasyona kadar uzanan binlerce uyduya bağımlı durumda. Simülasyon, 4 Kasım 2025’te fırlatılması planlanan Sentinel-1D uydusu için gerçekleştirildi ve Carrington Olayı’ndan esinlenerek X45 şiddetinde bir güneş patlaması senaryosunu işledi. Bu, Güneş’ten saatte 7 milyon kilometre hızla ulaşan koronal kütle atımı (CME) ile uyduların elektronik sistemlerini bozabilir, atmosfer şişmesini %400 artırarak sürtünme ve çarpışma risklerini yükseltebilir.
Uzman Görüşleri: Hiçbir Uydu Güvende Değil
ESA uzmanı Jorge Amaya, “Güneşten gelen muazzam enerji akışı, yörüngedeki tüm uydulara zarar verebilir. Alçak yörüngedeki uydular bile güvende olmazdı” dedi. ESA operasyon uzmanı Gustavo Baldo Carvalho ise, “Bu olayın yaşanıp yaşanmayacağı değil, ne zaman yaşanacağı önemli” diyerek hazırlık tatbikatlarının hayati olduğunu vurguladı. Simülasyonda, ekipler iletişim kaybı, navigasyon arızaları ve çarpışma tehditleri altında gerçek zamanlı kararlar aldı.
Tarihsel ve Güncel Örnekler
Benzer bir olayın küçük ölçekli versiyonu, Mayıs 2024’te yaşanmış ve ABD’deki GPS sistemlerinde büyük arızalara neden olmuş, çiftçilere yaklaşık 500 milyon dolarlık zarar vermişti. Ancak Carrington benzeri bir fırtınanın vereceği zararın trilyonlarca doları bulacağı tahmin ediliyor. Bilim insanları, Carrington düzeyinde bir güneş fırtınasının ortalama her 500 yılda bir meydana geldiğini ve bu yüzyıl içinde gerçekleşme olasılığının yüzde 12 civarında olduğunu belirtiyor. Amaya ise, “Gerçek etkisini yalnızca yaşandığında anlayacağız. Ama hazırlıklı olmazsak, bu kez sadece teknolojimiz değil, tüm iletişim altyapımız çöker” dedi.
Gelecek Adımlar: Erken Uyarı Sistemleri
ESA, bu tür olaylara karşı Distributed Space Weather Sensor System (D3S) ve 2031’de fırlatılacak Vigil misyonu gibi projeleri geliştiriyor. Bu sistemler, Güneş aktivitelerini izleyerek erken uyarı sağlayacak. Simülasyon, ESA’nın uzay hava durumu hazırlığını güçlendirdi ve küresel işbirliğini teşvik etti.
