Nöbetçi Eczaneler
Dün sabah saatlerinde Kocaeli’nin Gebze ilçesinde 7 katlı Arslan Apartmanı aniden çöktü. Enkaz altında kalan Bilir ailesinden baba Levent Bilir, anne Emine Bilir ile çocukları Hayrunnisa ve Muhammet Emir Bilir’in cansız bedenlerine ulaşıldı. 18 yaşındaki Dilara Bilir ise sağ kurtarıldı. 2013’te tamamlanan binanın 12 yıllık ömrü, inşaat hataları ve zamanla artan hasarlarla dolu bir felakete dönüştü.
İnşaatın Başından İtibaren Saklı Tehlikeler
Yapı 2012’de eski müstakil evin yıkılmasıyla temellendirildi. Nisan 2013’te kaba inşaatı biten bina, Ağustos ayında oturuma hazır hale geldi. İlk yıllarda zemin katında açılan kebapçı dükkanı, fırın ekipmanlarıyla binayı zorladı. Prof. Dr. Şevket Ateş, eczane sahiplerinin fark ettiği mermer kaplamadaki çökmeleri “zemin oturması veya temel kayması” olarak yorumluyor. Binanın yan yattığı enkaz görüntüleri, plan düzensizliklerini işaret ediyor. En-boy oranı ve rijitlik farkları, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre risk yaratıyor.
Fırın Etkisi: Isının Yavaş Yıkımı
Zemin kat kebapçısında kullanılan fırın, betonarme yapıyı yıllarca sıcaklığa maruz bıraktı. Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, “Uzun süreli sıcaklık, betonun dayanımını azaltır ve donatıların aderansını bozar” diyor. Kolon ve kirişlere doğrudan etki eden bu kullanım, lokal hasardan tüm yapının göçmesine yol açabilir. Uzmanlar, böyle ticari alanlarda beton elemanların yalıtılması gerektiğini vurguluyor. Fırın söküldükten sonra eczaneye dönüştürülen dükkanda köşe kolonu yamulması fotoğraflarda belirgindi.
Çatlaklar ve Madeni Para Testi: Erken Uyarı Şifreleri
Yapının temeli ve zemini, 12 yılda yavaş çökmeyle çatladı. Görünür hasarlar artsa da ani çöküş şaşırttı. Prof. Dr. Ateş, 2 mm altındaki çatlakların izlenmesi gerektiğini belirtiyor. 2023 öncesi 1 liralık madeni parayla (1.97 mm kalınlık) test öneriyor; para sığıyorsa acil uzman çağrılmalı. Yeni paralarda kalınlık 1.67 mm’ye düştüğü için dikkatli olunmalı. Temel yarısının farklı tasarımı, süreksiz zemin taşıma gücüyle yan yatmaya neden oldu.
Yumuşak Kat ve Ticari Müdahaleler: Zayıf Nokta
Giriş katın yüksekliği yumuşak kat etkisi yarattı. Ticari kullanımda kolon kesmeleri, dolgu duvar kaldırmaları direnci azalttı. Prof. Dr. Altunışık, “Zemin kat kolonları üsttekilerden büyük tasarlanmalı” diyor. Bölme duvarların olmaması, zemin katı narinleştirdi. Enkazda üst katların parçalanmadan devrilmesi, bu zayıflığın tipik belirtisi.
Kolon-Kiriş Düzeni ve Tadilat Hataları
Çöküşte kolon hırsızlığı şüphesi artsa da, tasarım hataları da etkili. Prof. Dr. Ateş, tadilatların malzeme uyumsuzluğu yarattığını söylüyor: Duvar yıkma veya ekleme, kesme kuvvetini artırır. Kısa kenarın zayıflığı, zemin oturmasında yan yatmaya yol açar. Balkon konsolları doğru tasarlanırsa sorun olmaz, ancak katlar arası kolon devamlılığı şart.
Uzmanlar, bina yaşlandıkça yıllık kontrolleri zorunlu kılıyor. Zemin farklılıkları, geometrik düzensizlikler erken tespit edilse felaket önlenebilirdi. Soruşturma devam ederken, metro inşaatı gibi dış etkenler de inceleniyor. Arslan Apartmanı, yapı stokundaki gizli riskleri hatırlatıyor.
