“farkıMda mısın?” Afyon’dan Yükselen Ses: ŞİMDİ ÇÖZÜM KONUŞUYOR!

Değerli Okurlarım,

Afetler; toprağın sarsılması, suyun yükselmesi ya da rüzgârın fırtınaya dönüşmesi değildir sadece. Afetler, bir milletin sosyal mukavemetinin ve vicdan derinliğinin sarsılmaz bir aynasıdır. Ve o aynada, en net, en keskin görünen, toplumun en hassas, en korunmasız kesimidir: Engelli bireylerimiz.

 Bu, yazımı sadece bir köşe yazısı olarak değil; bir çağrının, bir vicdan sesinin ve bir şehirdeki güçlü iradenin eyleme dönüştüğü anın kaydı olarak okuyalım.

Aylar önce, 18 Ağustos 2025 tarihinde, bu köşemde Afyonkarahisar’dan yükselen o onurlu sesi duyurmuştum:

  “farkıMda mısın?”. O günkü çağrımız, dijital dünyanın duvarlarını aşan bir vicdan muhasebesiydi. Soruyorduk: O çaresiz anlarda, tahliye merdiveninde bir tekerlekli sandalyenin, bir işaret dili bilen elin ya da bir görme engelli dostumuzun rehberliğinin farkında mıyız?

“farkıMda mısın? Afyon’dan Yükselen Ses”. O günlerde projenin ruhu, hepimizi sarsan afet gerçeği karşısında “Engelli bireylerin mağduriyetinin farkında mısın?” sorusunu dijital platformlarda gür bir sesle soruyordu.

O gün, farkındalık aşamasındaydık.

Bugün ise, o ses, tüm ülkeye örnek teşkil edecek somut bir eylem haritasına dönüştü. Afyonkarahisar, sadece fark etmekle kalmayıp, o zorlu gerçeğin üzerine cesaretle yürüdü.

***

Şimdi Çözüm Konuşuyor!

13-14 Kasım 2025 tarihlerinde, Afyonkarahisar AFAD İl Müdürlüğü, Türkiye’nin geleceği için hayati önem taşıyan bir buluşmaya ev sahipliği yaptı.

 “Afetlerde Engellilik: Mağduriyetten Çözüme Çalıştayı”.

Bir zincirin gücü, en zayıf halkası kadardır. Afet anında engelli bireylerimizin yaşadığı her zorluk, o zincirdeki kopma riskini katlar. Bu yüzden Afyon’dan çıkan “Mağduriyetten Çözüme” rotası, 81 il için bir “olmazsa olmaz” zorunluluktur.

Bu proje, bize şunu öğretiyor: Eğer afet yönetimini bir kale inşa etmek olarak görüyorsak, temeli atarken sadece sağlam beton kullanmak yetmez; o kalenin kapısının herkesin erişimine açık olması gerekir.

Afet anları, toplumun en kırılgan kesimleri için sadece bir sınav değil, çoğunlukla bir felakettir. Engelli bireyler, tahliye, barınma, iletişim ve temel ihtiyaçlara erişim konularında sayısız engelle karşılaşır. Bu durum, sadece bireysel bir mağduriyet değil, aynı zamanda engel üzerine engel olur.

***

  Sayın Valimiz Doç. Dr. Kübra Güran Yiğitbaşı’nın bizzat başkanlık ettiği bu çalıştay, konunun ne denli üst düzey bir iradeyle sahiplenildiğinin en güçlü kanıtıdır. Valilik, akademik bilgiyi, sivil toplumun deneyimini ve engelli bireylerin sesini aynı masada birleştirdi.

  Vali Yiğitbaşı’nın altını çizdiği gibi, kalıcı ve uygulanabilir çözümler üretmek, sadece vicdani bir görev değil; toplumsal dayanıklılığı güçlendirme vizyonunun da merkezi olduğu ifadesiyle, Afyon’un sadece afetlere değil, her türlü ayrımcılığa karşı dirençli bir şehir olma hedefidir.

   “farkıMda mısın?” Kürsüsünden Bildiri!

Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından uygulanan “Türkiye’de Demokratik Yerel Yönetişimin Geliştirilmesi için Sivil Katılımın Güçlendirilmesi Projesi” (kısa adıyla Sivil Katılım Projesi) kapsamında desteklenen, Kent ve İnsan Derneğinin hibe yararlanıcısı olduğu, Afyonkarahisar Valiliği himayelerinde, Afyon Kocatepe Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen “farkıMda mısın?” isimli proje kapsamında “Afetlerde Engellilik: Mağduriyetten Çözüme” başlıklı bir çalıştay düzenlendi.

Afyonkarahisar İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nde gerçekleştirilen çalıştayın Çalıştay Düzenleme Kurulu Başkanlığını Afyonkarahisar Valisi Doç. Dr. Kübra GÜRAN YİĞİTBAŞI üstlendi.

Çalıştayın açılış konuşmasını Kent ve İnsan Derneği Başkanı Şerife Aksoy Ünal yaparken, Afet ve Acil Durum İl Müdürü Ali Altındal bir selamlama konuşması gerçekleştirdi. Projenin başlangıcından bugüne yolculuğunu katılımcılarla paylaşan Proje Danışmanı Ali Ertürk’ten sonra kürsüye gelen Afyonkarahisar Valisi Doç. Dr. Kübra GÜRAN YİĞİTBAŞI “Afyonkarahisar Valiliği olarak bizzat himayemizde yürütülen ve toplumsal dirençliliğimiz açısından büyük önem taşıyan çalıştayımıza hoş geldiniz. Bugün burada örnek bir girişimin; yani Kent ve İnsan Derneği’nin yürütücüsü, Afyonkarahisar Belediyesi ve AFAD İl Müdürlüğümüzün ortaklığıyla hayata geçirilen “farkıMda mısın?” projesinin en anlamlı duraklarından birinde bir aradayız. Bu proje, yalnızca bir farkındalık çalışması değil; aynı zamanda Afyonkarahisar’ın merkezinden en ücra ilçelerine kadar uzanan, 12 ay boyunca sürdürülen, insan odaklı bir dayanışma hareketidir.” Diyerek;

Afetlerin, ülkemizin coğrafi ve sosyolojik gerçeklerinden biri olduğunu ifade eden Vali YİĞİTBAŞI; Bir toplumun gücünün, afetten ne kadar etkilendiğiyle değil, afet karşısında ne kadar hazırlıklı olduğu ile ölçülebileceğini belirtti. Afetlerin kader olmadığını, bilimin, eğitimin, iş birliğinin ve vicdanın rehberliğinde yönetilebilir bir gerçeklik haline getirilebileceğini ifade eden Doç. Dr. Kübra GÜRAN YİĞİTBAŞI, bu noktada, afetler karşısında en kırılgan gruplardan biri olan engelli bireylerin ihtiyaçlarını merkeze almanın sadece bir sosyal sorumluluk değil; aynı zamanda insan haklarının, eşitliğin ve adaletin gereği olduğunu vurguladı.

Afyonkarahisar’daki ilgili kamu kurumları, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, özel gereksinimli bireyler, refakatçiler ve AFAD gönüllüsü can dostlarının katılımıyla iki gün süren çalıştay büyük bir katılım ve başarıyla tamamlandı. Çalıştay sonuçlarının engellilerin afetlerde yaşayabileceği sorunların çözümüne katkı sağlayacağını belirten Proje Koordinatörü Şerife Aksoy Ünal, aynı zamanda bu sonuçların proje kapsamında ortaya konacak olan Mobil Uygulama İl Analizine de büyük katkı sağlayacağını belirtti.

Çalıştaya büyük katkı sağlayan ve programın kendilerini çok memnun ettiğini ifade eden engelli bireyler ve aileleri ise Afyonkarahisar’da fayda sağlayan bu tür projelerin belirli aralıklarla yapılmasının her açıdan faydalı olacağını söylediler.

                       ÇALIŞTAYDAN EDİNDİĞİM TEMEL ÇIKTILAR

Çalıştay,  toplantı olmaktan öteye geçerek, afet yönetimindeki “kör noktalarımızı” aydınlattı. Alınan kararların özü, artık afet planlarının  kapsayıcı ve hak temelli olması gerekliliğinin altı çizildi.

Kapsayıcı Acil Durum Planları: Engellilik türüne özel (görme, işitme, hareket vb.) tahliye ve barınma yöntemlerinin, standart bir prosedür haline gelmesi.

   Erişilebilirlik Standartları: Afet toplanma ve barınma alanlarında (çadır kentler, konteynerler) erişilebilir tuvalet, rampalar ve acil durum işaretlerinin zorunlu hale getirilmesi.

Özel Eğitimli Gönüllü Ordusu: İşaret dilini bilen, tahliye tekniklerine hakim, engelli bireylerle iletişim kurma becerisi geliştirmiş özel AFAD gönüllü ekiplerinin kurulması.

Engelli Veri Entegrasyonu: Afet anında kimin, nerede, ne tür yardıma ihtiyacı olduğunun önceden bilinmesini sağlayacak veri tabanı entegrasyonu.

Bu adımlar, Afyonkarahisar’ı, “Kapsayıcı ve Dirençli Şehirler” vizyonuna ulusal düzeyde katkı sunan bir öncü il konumuna yükseltecektir.

Sevgili okurum, bir köşe yazarının en büyük arzusu, yazdıklarının sadece okunması değil, değişime ilham vermesidir. “farkıMda mısın?” projesi ile yakılan bu ışık, 13-14 Kasım’daki çalıştay ile artık bir meşaleye dönüştü.

Bu meşalenin ateşi, sadece Afyon’da kalmamalıdır. Türkiye’nin 81 ilindeki Valiliklere, AFAD Müdürlüklerine ve tüm yerel yönetimlere çağrımdır.

Afyonkarahisar, afet yönetiminin en hassas, en insani ve en zorlu meselesinde bir yol haritası çizmiştir. Bu detaylı planlar ve duygusal yükü ağır sorumluluk, bir an önce tüm illere aktarılmalı, yerelleştirilmeli ve uygulamaya konulmalıdır.

  Sayın Valimizin bu projeye gösterdiği gönülden destek, tüm Türkiye’deki kamu yöneticilerine net bir subliminal mesaj veriyor: Yönetim, sadece bütçe ve yoldan ibaret değildir; yönetim, en kırılgan vatandaşının güvenliğini sağlama sanatı ve vicdanıdır.

  Unutmayalım ki, bir toplumun gücü, en zayıf halkasına sağladığı güvence ile ölçülür. Afyon’dan yükselen bu ses, artık tüm Türkiye’yi kapsayacak bir “Eyleme Çağrı” dır.

  “farkıMda kalın”

Hayatı Engelsiz Sayın